Een rijke heeft macht

Spreuken 22:7
“Een rijke heeft macht over armen, wie leent, is de slaaf van wie uitleent.”

Rijkdom en macht gaan dikwijls samen. Wie de macht heeft wordt rijk of maakt zich rijk en wie rijk is, heeft vaak ook de macht. In het aardse systeem gaat het dan ook dikwijls fout, want macht en rijkdom worden vaak misbruikt om meer rijkdom en meer macht te verkrijgen en dat gaat altijd ten koste van degenen die geen macht hebben. De rijken worden rijker en de armen worden armer. Je ziet dat al eeuwenlang gebeuren op aarde. Hoe anders gaat het bij onze Heer. Hij deelt zijn macht en zijn rijkdom. Hij maakt zijn onderdanen tot zijn gelijken. Hij verheft hen tot zijn huisgenoten, tot broers en zussen en zoals Hij is, mag ieder zijn in deze wereld. In het koninkrijk van God is alles anders. Bij God gaat het niet om macht en rijkdom maar om vrede en geluk, liefde en blijdschap. Van delen word je rijk, een rijkdom die de wereld niet ziet.

Leer een kind van jongs af aan

Spreuken 22:6
“Leer een kind van jongs af aan de juiste weg, en het zal er niet van afwijken wanneer het oud geworden is.”

Jong geleerd, oud gedaan, zeggen we dan. Wat is het heerlijk als kinderen ouders hebben die hen voorgaan in het geloof. Als ze van jongs af aan beleven wat geloof betekent. Wat dat betreft is de Here Jezus in een perfecte omgeving opgegroeid. Zowel Jozef als Maria waren mensen van geloof. God sprak met hen en ze lieten zich erdoor leiden. Maria zei: ‘Mij geschiede naar uw woord.’ Het woord van God – van Hem zelf ontvangen – was de motivatie voor hun handelen. Niet wat mensen ervan vonden, maar wat God zei, bepaalde hun keuzes. Kinderen worden apart gezet, geheiligd, door het geloof van de ouders, zelfs al is het er maar een.

Wie de verkeerde weg gaat

Spreuken 22:5
“Wie de verkeerde weg gaat, treft dorens en valstrikken aan, wie zijn leven liefheeft, blijft er verre van.”

Jezus heeft gezegd: ‘Ik ben de weg, de waarheid en het leven.’ Dat betekent dat het leven van Jezus nu het leven is van elke christen. Zijn dood was onze dood en zijn opstanding is onze opstanding. Zijn erfenis is onze erfenis en zijn heerlijkheid is de onze. ‘Zoals Hij is, zijn ook wij in deze wereld,’ schrijft de apostel Johannes. In de brief aan Colosse schrijft Paulus dat Jezus ons leven is. Als de tekst van vandaag zegt: ‘wie zijn leven liefheeft’ mag je ook lezen als ‘wie begrijpt wie hij of zij is in Christus’. Wanneer je Jezus ziet als je eigen leven, zul je nooit dorens en valstrikken tegenkomen, want die groeien niet op die weg. Dorens en valstrikken horen bij de vloek die over de aarde kwam toen de zonde ging heersen. Maar Jezus heeft die vloek voor ons weggenomen en daarmee ons leven onder zijn zegen gebracht. Geen dorens en distels, maar leven en overvloed.

Wie bescheiden is

Spreuken 22:4
“Wie bescheiden is en ontzag heeft voor de HEER, wordt beloond met rijkdom, eer en een lang leven.”

De vertaling geeft de indruk dat ons gedrag ten grondslag ligt aan rijkdom, eer en een lang leven, maar het gaat in deze tekst om het gedrag van Jezus. Het gaat om het volkomen toegewijd zijn aan God. Verneder je onder zijn machtige hand, schrijft Petrus, dan zal Hij je verhogen. Jezus heeft dat als enige mens volkomen gedaan. Hij heeft rijkdom, eer en een lang leven ontvangen en Hij deelt dat met ons. Door geloof in Hem is het ons deel geworden, wordt het ons toegerekend als gerechtigheid. Natuurlijk is bescheidenheid en eerbied voor de Heer gepast, maar niet om iets te verkrijgen. We worden niet beloond voor ons gedrag – ook niet gestraft – maar ontvangen rijkdom, eer en een lang leven uit genade door geloof.

Wie verstandig is

Spreuken 22:3
“Wie verstandig is, ziet het gevaar en hoedt zich ervoor, wie onverstandig is, gaat eraan voorbij en wordt gestraft.”

Wie zich niet laat waarschuwen, moet daar zelf de consequenties van dragen. God waarschuwt van tevoren voor dreigend gevaar. Adam kreeg te horen niet van de boom der kennis te eten. De Israëlieten in de woestijn werden gewaarschuwd geen manna te bewaren tot de volgende dag. Zo zijn er vele voorbeelden, maar telkens werden de mensen gestraft die de goede raad in de wind sloegen. Het kwaad straft zichzelf zeggen we dan. Wie niet horen wil, moet maar voelen. Het gevaar van onze tijd is dat we ons oog niet op Jezus houden. Zolang we Hem zien en aan zijn beloftes vasthouden zijn we beschermd tegen gevaar. In Hem zijn we veilig geborgen. Hij is ons schild en pantser. Hij is voor ons, wie zal dan tegen ons zijn? Hij is ons leven, wat kan ons dan bedreigen? Laat je door niets bang maken, maar koester jezelf in Zijn liefde en trouw. Hij zal voor je zorgen.

Een arme en een rijke

Spreuken 22:2
“Een arme en een rijke hebben dit gemeen: de HEER heeft hen beiden gemaakt.”

Je bankrekening bepaalt niet je waarde als mens. Of je nu veel of weinig te besteden hebt, God is je schepper. Maar het kan nog veel mooier worden als je begrijpt en aanvaardt wat Jezus heeft gedaan. Dan is God niet alleen je schepper, maar wordt Hij ook je vader. Dan mag je gebruik gaan maken van Gods bankrekening en die is onbeperkt. In Hem bestaat armoede en rijkdom niet meer, ieder heeft meer dan genoeg. Overvloed is het goede woord voor wat God schenkt. Arm, rijk, man, vrouw, besneden, onbesneden, slaaf, vrije, het zijn allemaal begrippen die bij God niet meer tellen. Het is goed dat hier op aarde te beseffen, want voor we het weten vinden we onszelf beter dan een ander, of slechter en dat is een teken van versluierd denken.

Een goede naam

Spreuken 22:1
“Een goede naam is te verkiezen boven grote rijkdom, waardering boven zilver en goud.”

‘Wat zou een mens kunnen geven in ruil voor zijn leven?’ Geld is een ruilmiddel, evenals goud en zilver. Je kunt ermee betalen, maar niet je eigen leven. Goud en zilver geven tijdelijke zegen, maar een goede naam is voor eeuwig. Dan moet die goede naam wel die van Jezus zijn, want ik ken geen andere goede naam. God de Vader heeft ons uit genade de naam van Jezus geschonken. Wij bezitten door geloof zijn goede naam. En we mogen die naam ook gebruiken en in de naam van Jezus uitspreken wat we wensen en belijden. We mogen bidden in zijn naam en gebieden in zijn naam. We mogen als koningen heersen in zijn naam en alle hemelse zegen ontvangen in zijn naam. Daar kan geen goud of zilver tegenop.

De overwinning hangt af van de HEER

Spreuken 21:31
“Het paard wordt gereedgemaakt voor de strijd, de overwinning hangt af van de HEER.”

Vroeger vertrouwde een soldaat op zijn paard, tegenwoordig wellicht op zijn tank, maar de overwinning hangt af van de Heer. We zwoegen tevergeefs als Hij niet zegent. En het goede nieuws is: de overwinning is behaald, de vijand is verslagen. We leven nu in de overwinning onder Gods zegen. Jezus heeft ons verlost van de banden van de dood. We zijn niet langer slaven van de zonde. Als kinderen van God zijn we nieuw geschapen, overgezet in Gods koninkrijk en onaantastbaar door het kwaad. Geen oordeel zal ons treffen, geen vijand zal ons verslaan. Ziekte, tekorten, instortende beurzen, ze brengen ons niet aan het wankelen, want onze sterkte is de Heer. In Hem zijn we meer dan overwinnaars. Het is alles door Hem die ons liefheeft. Wat is het heerlijk als je ogen opengaan voor wat Jezus voor ons en in ons heeft gedaan en zal doen tot alles in ons volmaakt volmaakt is geworden.

Niets houdt stand tegen de HEER

Spreuken 21:30
“Wijsheid, inzicht, plannen, niets houdt stand tegen de HEER.”

‘De mens wikt, God beschikt’ werd op een gedenkpenning geschreven toen de watergeuzen die grote Spaansa armade hadden verslagen. Een stormwind had de vijandelijke vloot uiteengedreven, zodat ze makkelijk te verslaan waren. De boze opzet van de vijand was mislukt. ‘Gods adem heeft ze verstrooid’ stond op de achterkant van de penning. Mooi is dat als je als mens ziet hoe God dwars door alles heen zijn belofte van trouw waarmaakt. God waakt over zijn woord om dat te doen. Mensen mogen plannen maken, maar Gods plan gaat er altijd bovenuit. Hoe de boze ook tekeer gaat, Gods gegeven woord staat garant voor overwinning. Niets houdt stand tegen de genade en liefde van de Heer, zelfs de dood niet.

Een goddeloze zet een trots gezicht

Spreuken 21:29
“Een goddeloze zet een trots gezicht, de oprechte gaat de weg die hij moet gaan.”

Trots en hoogmoed horen bij een rebelse geest. De duivel zei tegen Adam en Eva dat ze als God konden zijn, dat ze zelf God konden zijn. Die geest is door de zonde gaan heersen op aarde en daardoor de dood. Die geest is tot alle mensen doorgegaan en is nog steeds in elk mens aanwezig. Maar God zij dank, zijn we verlost en bevrijd van zonde en wereldgeesten. Nu hoeven we niet langer als slaven van onze opwellingen te leven. We zijn vrij om in oprechtheid te wandelen. Dankzij de Geest van God hebben we in alle opzichten vrijheid om te kiezen: trots of volgzaam, rebels of onderworpen. Niet slaafs, maar uit vrije wil kiezen we voor de houding van de oprechte. Net als Jezus kiezen we ervoor om de minste te zijn en de naaste te dienen, wanneer dat gewenst is. We blijven vrij ook als we kiezen voor nederigheid.

Een onbetrouwbare getuige

Spreuken 21:28
“Een onbetrouwbare getuige moet de mond worden gesnoerd, maar wie vertelt wat hij weet, mag uitspreken.”

Er wordt zoveel gekletst over anderen dat we het gewoon zijn gaan vinden, maar God zegt dat je zulke praters de mond moet snoeren. Het gaat hier om getuigen, dus om wat er werkelijk is gebeurd. Je mag alleen vertellen wat je zelf hebt waargenomen, je eigen belevenis. Op het getuigenis van twee of drie staat een zaak vast bij God. Daarom is het getuigenis van Jezus’ kruisiging en opstanding ook zo betrouwbaar, evenals zijn hemelvaart en zijn wonderen. Ze zijn niet in stilte gebeurd, maar tientallen, honderden en soms duizenden waren erbij en hebben het met eigen ogen gezien. Johannes schrijft: wat we zelf hebben gezien en gehoord en getast van Jezus dat maken we u bekend. Zijn wij zelf betrouwbare getuigen? Kunnen we zelf vertellen wat Jezus heeft gedaan in ons leven en is dat ook te bevestigen? Dan hebben we een goede boodschap voor de volgende verjaardag of ontmoeting.

Het offer van de goddelozen

Spreuken 21:27
“Het offer van de goddelozen is een gruwel, vooral als de bedoeling slecht is.”

Offeren doen mensen om dankbaarheid uit te drukken, of om een schuld te vereffenen. Tegenover God mogen we ons beperken tot de lofoffers, namelijk de vrucht van onze lippen, die zijn naam belijden. God geniet ervan als we op een goede manier over Jezus spreken. Dat is het meest lieflijke offer dat bestaat. De geur van Christus is het volmaakte reukoffer. Als mensen proberen God tevreden te stellen door middel van een offer, is dat een gruwel voor Hem. Dan deugt de motivatie niet. Op een goede manier over Jezus spreken, betekent dat we Zijn offer hebben begrepen en aanvaard als het onze. Jezus stierf voor mijn zonden en heeft een volmaakte verzoening voor eeuwig tot stand gebracht. Dat maakt alle andere offers overbodig. Nu rest slechts aanbidding en dankbaarheid om wat Jezus heeft gedaan.

Velen willen almaar meer

Spreuken 21:26
“Velen willen almaar meer bezit, maar de rechtvaardige geeft, hij houdt niets voor zichzelf.”

Vaak wordt er geleerd dat God tegen rijkdom is, of dat rijkdom iets slechts is. Dat is echt onzin, want dan zou God zelf ook slecht zijn. Hij is niet alleen zelf rijk, Hij bezit alles, maar wil ook iedereen rijk maken. Het punt waar alles om draait is, dat God niet wil dat we die rijkdom allemaal voor onszelf houden. Dat we ons hart zetten op bezit in plaats van op God. God maakt ons rijk, zodat we rijk kunnen geven. Dat is de bedoeling, de rechtvaardige houdt niets voor zichzelf, want dat hoeft niet. God onderhoudt onze voorraad, wanneer we als rechtvaardigen geven. Dus niet geven om te ontvangen, want dat is hebzucht. Nee, geven uit liefde en ontferming, in de wetenschap dat God voor je zorgt.

De verlangens van een luiaard

Spreuken 21:25
“De verlangens van een luiaard leiden tot zijn dood, hij weigert zijn handen te gebruiken.”

Een luiaard gaat aan zijn luiheid ten onder. Hij wil oogsten zonder te zaaien en rekent wellicht op de goedheid van anderen om in leven te blijven. Maar Paulus schrijft dat hij, die niet wil werken, ook niet zal eten. Naastenliefde moet niet een beloning worden voor luiheid. Je kunt ook geestelijk lui zijn en denken dat God alles vanzelf wel in je schoot werpen zal. Hij is immers een liefdevolle, genadige Vader? Maar juist omdat God liefdevol is, zal Hij luiheid niet belonen. Geloven is niet passief afwachten, maar actief mee bewegen met wat Gods woord ons voorhoudt en waarin Gods Geest ons leidt. We bezitten een levendmakende Geest die de dood heeft overwonnen. Door die Geest geleid worden betekent niet je eigen verlangens volgen en sterven, maar Gods verlangens doen en leven.

Een spotter is verwaand

Spreuken 21:24
“Een spotter is verwaand en onbeschoft, hij is grenzeloos hooghartig.”

Zelfoverschatting zou je het kunnen noemen, een spotter die denkt zonder God te kunnen leven. Van nature zijn we allemaal zo geworden, maar door de genade van God zijn onze ogen geopend voor de werkelijkheid: we kunnen niets zonder God. Jezus, die mens werd om ons te verlossen, maar die zelf God was, zei: ‘Ik kan niets zonder Mijn Vader.’ En tegen de mens zei Hij: ‘Je kunt niets zonder Mij.’ Maar ook: ‘Alles is mogelijk voor wie gelooft. Heb geloof in God.’ Zonder God leef je in blindheid tastend in het duister, maar met God leef je in het licht en word je door God geleid op een weg van voorspoed en zegen. We moeten niet spotten met spotters, want ze zijn verleid en verblind. Jezus kwam niet om te veroordelen, maar om te redden. Dat is ook onze houding, niet afwijzen, maar de weg wijzen. Wie Jezus vindt heeft het leven gevonden. Dan houdt het spotten heel snel vanzelf op.

Wie zijn tong in toom houdt

Spreuken 21:23
“Wie zijn tong in toom houdt, bespaart zich in zijn leven allerlei ellende.”

De briefschrijver Jacobus vergelijkt de tong met het roer van een schip. Dat kleine onderdeel bestuurt het hele schip. De tong wordt ook vergeleken met een vlammetje dat een heel bos in brand kan steken. God heeft de mens de autoriteit gegeven om te spreken. Daarin zijn we scheppend als God. God sprak en het was er, maar aan dat spreken ging geloof vooraf. God wist wat Hij ging spreken en wat de gevolgen zouden zijn. Hij deed niet zomaar iets. Ook Jezus sprak niet zomaar iets, maar alleen datgene wat Hij van de Vader had gehoord. Hij wist dat spreken gevolgen heeft. Des te krachtiger zijn de woorden: ‘Het is volbracht.’ Daar is ook goed over nagedacht. Jezus wist wat Hij volbracht had en sprak het uit. Het heeft gevolgen voor ieder mens die het gelooft. Laten we spreken zoals God, goed overdacht en met grote gevolgen.

Een wijze overwint een stad

Spreuken 21:22
“Een wijze overwint een stad vol keurtroepen, hij verlamt de kracht waarop ze vertrouwen.”

Vroeger lag een sterke stad op een berg, met een muur er omheen moeilijk te veroveren, maar als iemand slim genoeg was om de stad binnen te dringen, dan was de hele verdediging uitgeschakeld. De stad was sterk zolang de vijand buiten was. Simson haalde bijvoorbeeld de poort uit de stad Gaza en liep zo naar zijn vrijheid. Jezus beroofde de dood van zijn kracht en nu wandelt iedereen die gelooft naar zijn vrijheid. De sterke heeft zijn kracht verloren. Zoals de Filistijnen machteloos werden toen hun reus Goliath door David werd uitgeschakeld, zo is de boze krachteloos nu Jezus de dood heeft overwonnen. Jezus is onze wijsheid. Hij is onze held. Hij heeft de kracht van satan verlamd, uitgeschakeld, belachelijk gemaakt. Je bent niet langer gevangen, wandel je vrijheid in. Of beter nog, wandel in je vrijheid.

Wie rechtvaardigheid en trouw nastreeft

Spreuken 21:21
“Wie rechtvaardigheid en trouw nastreeft, ontvangt leven, rechtvaardigheid en eer.”

Je zou ook kunnen zeggen: Wie Jezus volgt, ontvangt gerechtigheid, leven en eer. Het woord ‘nastreven’ doet vermoeden dat we daar ons best voor moeten doen, maar je mag het ook lezen als volgen, je er niet vanaf laten houden. De volle rijkdom van het leven van Jezus wordt in ons bestaan zichtbaar als we ons oog op Hem gericht houden. Hij is de Herder, wij zijn de schapen. Hij brengt ons naar de grazige weide en wij mogen genieten van vrede en rust. De Herder is trouw en rechtvaardig, Hij schenkt zijn schapen het allerbeste. Het is tot eer van de Herder als het de schapen goed gaat. Daarom is het eervol voor onze Meester wanneer we genieten van de rijke zegen die Hij ons heeft gebracht.

Een kostbare schat aan olie

Spreuken 21:20
“Een wijze heeft een kostbare schat aan olie in huis, een dwaas verkwanselt hem.”

De weduwe in Sarfat had een kostbare schat aan olie in huis. Ze wist het niet. Ze dacht dat ze ging sterven. Maar door te luisteren naar de stem van God begon ze te schenken en uit te delen. Dat wat haar dood leek te worden, het laatste restje voorraad, bleek een kostbare schat te zijn die niet kon opraken, zolang ze maar bleef schenken. Vaak denken we dat we er alleen voor staan en vergeten we dat we een kostbare schat hebben gekregen. Gods Geest in ons binnenste helpt ons er doorheen. Hij wijst ons de uitweg uit elke situatie. We blijken genoeg in huis te hebben voor onszelf, maar ook voor anderen. Geef eerst de ander en ontvang zo zelf. Dat is het geheim. Je ontvangt door te geven. Geef wat je hebt en wees niet zo dwaas het alleen maar te bewaren. Geef weg wat God je heeft gegeven aan liefde en hartelijkheid, wees daarin praktisch. Het is God zelf die het uit je laat stromen. Je zult niet sterven maar leven, door de kostbare olie van Gods Geest.

Je kunt beter in de woestijn wonen

Spreuken 21:19
“Je kunt beter in de woestijn wonen dan samenleven met een humeurige vrouw die ruzie zoekt.”

Daar zit je dan in de woestijn. Je humeurige vrouw ben je kwijt, maar je hebt geen leven. Is het niet opmerkelijk dat Jezus in de woestijn aan zijn missie begon om zijn bruid terug te winnen? Hij kwam tevoorschijn, niet om te veroordelen, maar om te winnen, om haar hart te overtuigen van zijn liefde. Wij mensen zijn Gods humeurige vrouw en als we zijn liefde niet kennen, is er haast niet met ons te leven. Maar God zij dank kwam Jezus ons redden en verlossen van onze humeurigheid. Het geklaag wordt vreugdedans en de liefde wordt hersteld en gevierd. Elke keer als we avondmaal vieren verklaart Jezus ons zijn liefde en mogen we ons koesteren in zijn trouw. Hij kwam terug uit de woestijn om ons opnieuw tot de zijne te maken. Alles wat ons dwarszat nam Hij weg. Alles wat ons neerdrukte nam Hij van ons over. Hij wil niet leven zonder ons, zijn geliefde bruid. En nu zijn we samen met Hem zo’n eenheid, dat niets of niemand ons kan scheiden van zijn liefde.

Het losgeld voor rechtvaardigen

Spreuken 21:18
“Goddelozen zijn het losgeld voor rechtvaardigen, oprechten worden vrijgekocht, trouwelozen niet.”

Het zijn niet goddelozen (meervoud), maar een goddeloze (enkelvoud) die de losprijs betaalde voor de rechtvaardige (enkelvoud). De losprijs werd betaald door Jezus aan het kruis. De Rechtvaardige werd tot zonde gemaakt, tot goddeloosheid en in die hoedanigheid betaalde Hij de prijs voor de rechtvaardige. Niet een prijs voor allen tegelijk, maar elke individuele zondaar werd door Jezus verzoend met God. De goddeloze (Jezus) stierf voor de rechtvaardige (ik). Hij maakte mij en ons individueel rechtvaardig. Het is jammer dat de vertalers dit niet hebben begrepen en overal meervoud hebben gezet, maat gelukkig kunnen we in vele andere vertalingen wel lezen dat het een goddeloze is, die stierf voor een rechtvaardige. En zo zijn wij allen rechtvaardig gemaakt. Door een mens kwam de zonde in de wereld en door een mens zijn we verlost. Glorie voor Jezus.

Wie te vaak feestviert

Spreuken 21:17
“Wie te vaak feestviert, zal gebrek lijden, wie te veel van eten en drinken houdt, wordt nooit rijk.”

Te vaak en te veel staan niet voor niets in deze tekst. God is niet tegen eten en drinken en feestvieren, maar het leven houdt meer in dan alleen maar die vrolijke kant. In het verhaal van de verloren zoon, gaf de zoon al zijn geld uit aan eten en drinken en feestvieren, maar tenslotte vond hij zichzelf bij de varkens terug. Nadat hij zijn vader had teruggevonden, werd hij ook weer rijk en goed gevoed. Dat is het geheim. De wereld kan je niet de vreugde en de rijkdom geven die alleen God je geven kan. Wie van Hem eet en drinkt vindt niet alleen vreugde, maar ook rijkdom.

Wie afdwaalt van de weg

Spreuken 21:16
“Wie afdwaalt van de weg van het verstand zal belanden in het rijk van de schimmen.”

Hoe vaak heb je al gehoord: ‘Je moet je verstand gebruiken.’ In het Westen heeft het verstand een hoge status gekregen sinds de Verlichting opkwam. Kennis is macht en alles is te begrijpen als je het maar ordent en doorgrondt. Al het onverklaarbare werd en wordt onwetenschappelijk genoemd en is daarmee onbetrouwbaar en verdacht. Deze tekst lijkt dit te bevestigen, maar toch is het niet zo. Want wie van Gods weg afdwaalt belandt in het rijk der schimmen. Jezus is Gods weg. Wie zich aan Hem vasthoudt is verstandig, die gebruikt zijn verstand. Wie geloof hecht aan wat Jezus heeft gedaan en geopenbaard, is zeer verstandig en wordt behoed tegen het rijk der schimmen.

De rechtvaardige geniet

Spreuken 21:15
“De rechtvaardige geniet ervan het recht in acht te nemen, wie onrecht doet, wacht ellende.”

Niemand is rechtvaardig, zelfs niet een, leert de Bijbel. Maar toch is er een rechtvaardige en dat is Jezus. In Hem werd geen zonde gevonden. Hij was voor het kwaad onbereikbaar. Het was zijn vreugde de wil van God te doen. De rest van de mensheid wacht daarom ellende. Zo zou het moeten zijn. Maar dan komt Gods genade. Hij laat de rechtvaardige de ellende dragen, om de ellendigen rechtvaardig te verklaren. Dit lijkt onrecht, maar God verklaart dat dit volkomen rechtvaardig is. Zoals in het oude verbond de schuld op een offerdier werd gelegd en de offeraar vrij was, zo is de schuld van de wereld op Jezus gelegd. Wie gelooft in dit offer is vrij, rechtvaardig en gaat ervan genieten dit recht in acht te nemen.

Een heimelijke gift

Spreuken 21:14
“Een heimelijke gift doet woede bedaren, onderhands gegeven geld temt razernij.”

Dit riekt naar omkoping en smeergeld, maar ik geloof dat de strekking deze is: je kunt niet tegelijk blij en boos zijn, maak daar gebruik van. De bijbel zegt dat liefde tal van zonden bedekt. De kracht van vreugde en blijdschap is sterker dan de kracht van boosheid en haat. Zoals het licht sterker is dan de duisternis en de dag sterker dan de nacht. Verblijd je in de Heer, dat voorkomt heel veel boosheid. Verblijd je in de gift van Gods genade en overdenk het in je hart als mensen je hebben benadeeld. Laat de woede niet over je heersen, maar versla hem met vreugde. Dat is volgens mij de kracht van dit vers en o zo praktisch. Maar iemand die boos op jou is een geschenk geven, is ook heel praktisch.

Wie zijn oren sluit

Spreuken 21:13
“Wie zijn oren sluit voor het gejammer van de arme zal ooit zelf om hulp schreeuwen, en geen antwoord krijgen.”

Hier zie je de geestelijke wet van zaaien en oogsten, of in dit geval van niet zaaien en dus ook niet oogsten. Je oren sluiten is een bewuste daad. Wanneer je niet gevoelig bent voor de nood van de ander, is het met je hart niet best gesteld. Jezus was een voorbeeld van zachtmoedigheid en bewogenheid met mensen. Hij liet zich niet hinderen door een drukke agenda of door vermoeidheid, maar was altijd bereid tot hulp voor wie Hem zochten. Aan het kruis liet echter iedereen Hem in de steek, ondanks zijn goedheid. Dat was omdat Hij daar hing in onze plaats. De oogst van onze hardheid van hart kwam op Hem neer, zodat wij niet worden afgewezen als we ons tot God keren. Ondanks onze ontrouw, blijft Hij altijd trouw en dank zij de ontferming van Jezus worden we nooit afgerekend op onze gebrekkige bewogenheid. Misschien wel bij mensen, maar nooit bij God.

De rechtvaardige God

Spreuken 21:12
“De rechtvaardige God slaat de goddelozen gade, hij stort ze in het verderf.”

Het is niet Gods verlangen om mensen in het verderf te storten, in tegendeel, Hij verlangt ernaar ze te redden en te behouden. Het gadeslaan van God is niet om te verderven, maar om te redden. God zoekt wegen om mensen te redden, Hij doet er alles aan om niemand verloren te laten gaan. Zelfs de moordenaar aan het kruis werd gered. Maar als iemand tot het einde toe blijft weigeren Gods uitgestoken hand te pakken, dan kan Hij niet anders dan hem overgeven aan het verderf. Jezus kwam niet om te veroordelen, maar om te redden. Hij deed dit namens God de Vader. God is niet uit op verwerping en veroordeling. Hij is juist tot het uiterste bereid mensen te redden voor eeuwig.

Straffen of opvoeden

Spreuken 21:11
“Als je een spotter terechtwijst, trekt die onervarene daar lering uit, als je een wijze berispt, vermeerdert zijn wijsheid.”

Een straf gebruik je om iemand iets af te leren, terwijl een onderwijzing juist is bedoeld om iemand iets aan te leren. Uit een straf kun je lering trekken, maar van een goede onderwijzing wordt je wijzer. Straf bepaalt je bij wat je fout hebt gedaan en een onderwijzing vertelt je hoe je iets goed kunt doen. Straf wijst je op het slechte, terwijl opvoeding je de goede weg wijst. Welk beeld heb je van God? Is Hij je fouten aan het bestraffen, of leert Hij je hoe je gezegend kan leven? Zeker het laatste. De veroordeling heeft Jezus op zich genomen, Hij droeg onze straf. Wat nu nog rest is opvoeding in het nieuwe. Jezus openbaart Gods Vaderhart en Zijn liefde. Hij heeft de weg geopend naar herstel en zegen. God heeft met ons het goede voor. Hij geeft ons een hoopvolle toekomst. Straffen doet Hij zijn kinderen niet meer, opvoeden wel.

Een goddeloze is uit op het kwaad

Spreuken 21:10
“Een goddeloze is uit op het kwaad, hij toont geen medelijden met zijn medemens.”

Er wordt wel gezegd dat liefde blind maakt, maar de meeste mensen worden door het kwaad verblind. Wie op het kwade uit is, verliest de liefde uit het oog. Hebzucht is toch een grote motivator voor liefdeloosheid, dat zie je steeds opnieuw in alle lagen van de samenleving. Je ziet het in de Bijbel bij de Farizeeërs, die uit waren op de eer van mensen en op hun geld. Jezus stelde hen aan de kaak door te laten zien, dat wat zij offergave noemden, in feite liefdeloosheid was. Jezus liet niet alleen zien wat er mis was, Hij deed er ook wat aan. Hij liet zelf zien wat liefde is en ontferming. Door zijn genade worden mensen veranderd. De liefdeloosheid verdwijnt omdat de hebzucht overbodig is geworden. In Christus is in al onze behoeften voorzien naar de rijkdom van zijn genade.

In een hoekje op het dak

Spreuken 21:9
“Je kunt beter in een hoekje op het dak wonen dan in één huis met een vrouw die ruzie zoekt.”

Een twistzieke vrouw is een rebelse vrouw. Ze is niet een keer boos of geërgerd, maar zoekt constant ruzie. Wanneer je als man daarmee getrouwd bent heb je geen harmonieus huwelijk lijkt me. Dan maar naar een hoek van het dak, maar dat is niet echt een oplossing van het probleem, dat is meer een vlucht. De Bijbel leert dat een man zijn vrouw moet liefhebben en dat een vrouw haar man moet eren door zich aan hem te onderwerpen, zoals de gemeente aan Christus. Jezus heeft zijn gemeente lief, ondanks alle rebellie die er nog in gevonden wordt. Hij voedt haar en koestert haar, omdat zij zijn eigen lichaam is. Hij weet dat liefde en bemoediging een heilzaam en reinigend effect heeft. Waar veel mannen liever op de hoek van een dak gaan wonen, blijft Jezus dichtbij zijn geliefde. Hij kan het opbrengen haar lief te hebben tot het einde. Hij weet dat ze op een dag zal stralen als de zon en dat alle boosheid uit haar zal zijn verdwenen.

Een vreemdeling volgt slinkse wegen

Spreuken 21:8
“Een vreemdeling volgt slinkse wegen, een eerlijk mens handelt oprecht.”

Het woord vreemdeling betekent hier letterlijk bedrieger of oplichter, een zondig mens vol list en bedrog. Hoe anders is de weg van een oprechte. Bij Jezus was ja ja en nee nee, helderder kan het niet. 'Wie gelooft heeft eeuwig leven en komt niet in het oordeel.' Daar is geen speld tussen te krijgen. Het is waarheid zonder dubbele bodem. Helder en oprecht is het evangelie. Jezus kwam om te redden en heeft dat werk volbracht. Wie dat gelooft heeft er deel aan. Paulus zegt dat er geen ander evangelie is. Toch probeert de duivel mensen te verleiden met het 'werk voor loon' evangelie. Het is daarbij nooit goed genoeg. Je moet beter je best doen, je nog meer inspannen. Nog meer geven, nog meer jezelf tuchtigen en je eigen ik doden. Dat is het evangelie van een slinkse geest, namelijk de duivel. Het kenmerk van Jezus is: ‘Ik doe het werk voor jou, omdat je het zelf niet kunt. Ik schenk je vergeving, heiliging en rechtvaardigheid om niet. Geloof alleen en laat je geen slavenjuk opleggen.’ Helder en oprecht, eerlijker kan het niet.